Page 7 - yarsani kame_2
P. 7
x Êyê ke yarsanî sey dînêde xoserî hesibnenê.
x Êyê ke yarsanî sey terîqetêkê zereyê îslamî hesibnenê.
x Êyê ke yarsanî sey bawerîyêka senkretîke hesibnenê.
Ez koma peyêne ra dest pêbikerî û fîkrê xo vajî. Derheqê “bawerîya
senkretîke” de ez bi xo fîkrê îslamologê fransizî Henry Corbinî zaf raşt
vînena. Goreyê Henry Corbînî termê “senkretîkî”, cigêrayoxê qelpî
(tembelî) seba ke derheqê keşfê kokê yew bawerîye de zehmet nêancê,
gurênenê. Ez vana no zaf raşt o. Çike her bawerî (îtiqat) şert û mercanê
xo yê wext û mekanî ro vêreno ra û demêdê dergûdilayî de yeno ra. Nê
prosesê raameyîşî de faktorê mîtolojîk, cografîk, komelkî, ekonomîk û
kulturî a bawerîye ser o raştaraşt tesîr kenê. Bi vatişêde bîn, sîstemê
bawerîyan (dînan) asmên ra sey paketî nênê war. Demêde dergûdilayî de
binê tesîrê faktoranê ke mi vatî de yenê têlewe, benê yew. Dima, ancîna
goreyê şertanê zeman û mekanî vurîyênê û hetê ra bingeyê xo seveknenê
û hetê ra kî xo adapteyê dewrî kenê. Yanî beno ke çîyêde bi nameyê
“bawerîya senkretîke” çin a. Çîyêde xeylê normal o ke wextî mîyan de
bawerîyî bandora yewbînan (jubînan) de bimanê. Axir amancê heme
bawerîyan yew nîyo?
Eke ma bêrîme fîkrê dîyinî ser, êyê ke yarsanan îslamî mîyan de
hesibnenê, ez vana ganî ma her çî ra ver qayîtê îslamî, çîyanê bingeyînanê
îslamî, wacîbat (çîyê ke ganî bêrê kerdene) û ferzanê ey bikerîme. Dînê
îslamî de hîrê nuqteyê bingeyînî estê: Tewhîd (yewbîyayîşê Heqî), me’ad
(bawerîya axretî) û Nubuwet (bawerîya pêxemberî). Kemera qorî ya dînê
îslamî tewhîd o, yanî qebulkerdişê yewbîyayîşê Heqî. Ma eşkenîmê nê
fîkrê “monoteîst”î heme dînanê yewhomayîyan de bivînîme. Helbet beno
ke îlmê kelamî (paradîgmaya dînî) heme dînan de cîya bibo, la ma
eşkenîmê vajîme ke bawerîya tewhîdî pêrune de eynî yo. Dînanê
monoteîstan (yewhomayîyan) de bawerîyêda hempara bîne kî me’ad, yanî
axretî bawerkerdiş o. Na babete de kî ma dînanê yewhomayîyanê cîya-
cîyayan de fîkranê tewir-tewiran vînenîme. La bawerîya bingeyîne
hemîne de eynî ya: Merg (merdene) peynîya cuye (heyatî) nîyo. Nubuwet
kî bawerîyêda karakterîstîk a îslamî ya. Nubuwet, yanî pêxemberî
bawerkerdiş û “xatem ul-enbîya” (pêxembero tewr peyên) bîyayîşê
Hezretî Mehemmedî. Wina bawerkerdiş, taybetmendîya îslamî ya û çi şîî
çi sunî, heme muslumanî wina bawer kenê.
7