Îbrahîmê Xaşxaşe, Aşma Zerde, Weşanxanê Fam î, 2020
LERZAN JANDIL
Eke çîyê raşt şoro, her kes vano: “Mi kerd. Eke ez nêbîyêne, no kar nêbîyêne. Xêca mi ra kesêde bînî no kerd nêkerd. No kar tenya ked û emegê min o.” Lê eke çîyê raşt mêşoro, ya kî şaş şoro, o taw her kes vano: “Mi nêkerd. Xebera mi nê karî ra çîn a. Qusirêde mi çîn o. Qusir û xêta ê bînan de ra.”
Eke nîya bo, yanê bîyerî rakerde û eşkera bê, bincil, dizdênîya mebê, o taw mordem şîkîno rêyê tede nîya bidêro, gelo kam raşt vano. Lê eke çîyî ya kî bîyerî rakerde û eşkera mebê, dizdênîya û bincil bê, o taw mordem nêşîkîno, qerar bidêro ci, gelo kamcî vatene raşt a.
Kerkuk, Şengal û Maxmur û cayanê bînan ca verdayene ra dime, nika halê Kurdan rêyêna nîya ro. Her kes jubînî keno gunakar û verpersîyarîye erzeno ê bînan ser.
Serekê herêmî Mesud Berzanî vano: Sebebê çîyano ke Kerkuk de amê ciwîyene, qerarê tayê hetanê sîyasî û kesan o… Nika kî seba jutîya sîyasîye, jutîya pîyatîya şarê Kurdistanî parêznayene gere hetên sîyasî ju bê.”
Medyaya PDKye tayêna ravêr şona û vana: “sebebê Kerkukî û cayanê bînan vîndîkerdene Yekîtî ya.” Û hetanî Yekîtîye bi îxanet tewanbar kena.
Duştê naye de Lahor Şêx Cengî tewr ravêr şono: “Îşqalê Kerkurî ra dime gere Mesud Barîzanî îstîfa bikero. Qewetê pêşmergeyan parêznayena Kerkukî de şîrig bî. Yekîtî û PDKye pîya bî. Qewetên ke girêdayîye Wezaretê Pêşmergeyan bî uca bî. Ez verpersîyarê qeweta 70îne ya. Mesud Berzanî bi xo serekê qeweta leşkerî yo. Hereket û çalekîyen qeweta pêşmergeyan bi emirê Mesud Berzanî benê.”
Kerkuk bedelê referendumê seqetî dano. Temelêde referendumî çînê bî. Referendum, seba ke Kerkukî destê Yekîtîye ra bigêrê, amê kerdene. PDK ewro Kerkuk de 31ê Tebaxe yo newe re ma da ciwîyene.
Mesud Berzanî garantî day bî, ke dinya pêro desteg dana referendumî. Lê nika vînenîme, ke qet ju welatî desteg nêdo referendumî. Gere Mesud Berzanî Kerkuk de bîyene û şerefê Kerkukijan biparêznêne.”
Mele Bextîyar, verpersîyarê polîtîkburoyê Yekîtîye vano: “Kes, grup û hetkaranên ke bîyê sebebê Kerkukî, eke sucê înan amê îspat kerdene, gere sert bêrê ceza kerdene. Ancîya duştê bîyeranê mîyanê Yekîtîye de recipersayişê ênê kerdene. Sere ra nameyê verpersîyaran dayene raşt nîya.
Bê guman nê bîyerî bê sebeb nêbîyê. Her kes, her verpersîya û hetkar qasê xo na felaketêde wayirê par o.”
Kosret Resul, cagirewtoxo juyîn yê Sekreterîya YNKye bîyeran zê enfalêde neweyî vîneno û seba nînan Yekîtîye verpersîyar vîneno û vano: “Îxanetkarî rîpelanê dîroke yên sîyayan de cayê xo gênê. Verpersîyarê Kerkukî tayê kesên mîyanê Yekîtîye wê. Lê çîyo ke ma tewr keno bîrindar cixiza Yekîtîye ra teber û bê zanayena serekanê Yekîtîye tayê kesan seba menfatê xo yê şexsî destê îşgalkerdoxan de bîye cûye û bîye hetkar îşkalkerdoxan.”
Ancîya azayê polîtburoyê Yekîtîye û komandantê pêşmergeyan Şêx Cafer Mistefa vano: “Bafel Talabanî şarê Kurdî rê îxanet kerdo.”
Lê mordemo ke ser ro zaf êno qesê kerdene Bafel Talabanî bî. Bafel nîya vano: “ciwîyena xo vîndî kerdena 100 pêşmergeyan ra dime Komandantê manê ke qadê cengî de bî, qerarêde taktîk da û xo pêyser ant. Raştîye na wa… Mi bi îxanetî îtam kenê. Ez kî înan bi îxanet tewanbar kena. Ez derheqê Kerkukî de recipersîyayîşê wazena. Ez wazena, dûştê serekanê Kurdan yê ke ma kerdîme no hal, dawa bêro rakerdene. … Temsîlkarê Amerîka McGurk ûêb hetanî roja pêyêne ma rê teklîfî ardî. Teklîfê ma parêznayene, zereyê 2 seran de caardena refernedume azadîye garantî kerdene ardî. Lê serekanê Kurdan firsendêde nîyanên bi destê xo pêyser ton da. Goreyê peymano ke ma Abadî de viraşt bî, Keyvan seba koalîsîyonê duştê DAIŞî bîyêne qadêde şîrig. Yanê seba leşkeranê Amerîka, Îngilizan û İraqî cayêde şîrig. Binê nê peymanî de 50 kesanê rayeberdoxanên Yekîtî ra îmzaya 38 kesan est a. Eke mi Bexdayî de peymanêde nîyanên viraşto, ma qewetanê bînan kamî de viraşt.”
Pêynîye de Verfekê Yekîtîye Sadî Ahmed Pîre vejîya û vat: “Operasîyonê Kerkukî de temsîlkaranê Îran û Tirkîye ca girewt. Qasim Sileymanîyî Îran, û temsîlkarê MİTî Hakan Fidanî ca girewt.”
Kaleka nînan de, yanî jubînî sucdarkerdişan de vengêde bîn kî êno. No veng vano: “Mi nêvat. Şima xebera mi nêkerde!”
Gegane no veng hênî berz vejîno, ke ti vana qeyî kêfê xo êno. Ti vana qeyî beno kêfweş, ke PDK yan kî Yekîtîye herde welatî ca verdo. Ti vana qeyî cayê ke amê vîndî kerdene, welat nîyo, milkê malbatanê Berzanîyan ya kî Talabanîyan o?
Her çî têmîyan de, dizdênîya û bincil. Kes verpersîyar nîyo. Verpersîyar tim o bîn o. De kerem ke. Bê bike zelal, ti se kena zelal, ti se mîyan ra vejîna? Wa pêynîye de her kes ê bînî, ya kî jubînî bikero sucdar. Lê rêhevalên Celal Talabanî yo ke vatêne “Kerkuk Qudusê Kurdan o” Kerkuk ra vejîyayî. Rêhevalên Mistafa Berzanî yo ke vatêne “Kerkuk zerîya bela Kurdistanî yo” ne tenya Kerkuk ser de kî Şengal, Maxmur û cayanê bînan ra vejîyayî.
Nê rêhevalan ked û emegê seran eşt binê linganê xo, vileyê Kurdan kerd çewt, sareyê Kurdan kerd wertê şaqanên înan.